Geen waterweg in de regio blijft onbespied. We kijken mee over de schouders van een nautisch verkeersleider, twee operators, een coördinerend wegverkeersleider en de mannen die namens Rijkswaterstaat waken over het onderhoud van meerdere oeververbindingen. Met elkaar waken ze over onze veiligheid. Werken in de haven. 4 posities, maar alle 4 hebben ze met elkaar te maken.
Meerdere bruggen in de regio staan aan de vooravond van renovatie of vervanging. Tot die tijd zijn ze onderwerp van zorgvuldige inspectie. Op stap met Johannes van den Bosch en Janko Vink in het binnenste van de drukste oeververbinding van Nederland.
Gauw anderhalf uur duurt een gemiddelde inspectieronde in de krochten van de Van Brienenoordbrug, de grande dame in de sector. In die enorme, twintig meter hoge ruimte onder het wegdek waar het verkeer overheen dendert, bevindt zich het hart. Tandwielen zo hoog dat er meters trap voor moeten worden bestegen, boven het hoofd ook de enorme scharnierpunten waarop de grootste basculebrug van het land kantelt. Johannes van den Bosch houdt zijn oren en ogen open. Verlichting en bekabeling oké? Geen plassen water of olie op de grond die duiden op lekkages of andere gekke dingen? ,,Je gebruikt al je zintuigen. Je luistert, je ruikt, je hoort…”
Johannes en zijn collega Janko Vink waken namens Rijkswaterstaat over de staat van onderhoud van twaalf beweegbare bruggen in de provincie Zuid-Holland, naast de Volkeraksluizen en vier recreatieve sluizen. Johannes als de specialist die onder meer de vergunningen regelt en toezicht houdt. Tweemaal per week gemiddeld zet hij zelf zijn helm op voor inspectie op locatie. ,,De daadwerkelijke uitvoering van het werk wordt gedaan door onderaannemers met wie veel overleg is.”
Janko, zelf een voormalig schipper, is als Adviseur Assetmanagement verantwoordelijk voor het grotere geheel. Hij houdt zich bezig met projecten op de langere termijn en ontwikkelt onderhouds- en vervangingsscenario’s. Vandaag zijn ze samen ‘on tour’ in het binnenste van wat heet de drukste verbinding over water van Nederland. ,,Zo’n 230.000 auto’s en vrachtwagens per dag. Dat was in 1965, toen het eerste deel openging, niet voorzien.”
De Van Brienenoordbrug is zo’n project dat op dit moment veel aandacht eist. Hij staat op de nominatie voor renovatie en vervanging. ,,Dit weekend gaan ze van de hoofdrijbaan de slijtlaag herstellen die nu oogt als een postzegelverzameling. Daar moet je enkele dagen voor inplannen. En als het regent, gaat het hele feest niet door want de nieuwe laag moet goed kunnen uitharden. Tweemaal per jaar worden de scheuren in het wegdek geïnspecteerd. Als ze te groot zijn geworden, moeten we ze laten herstellen.”
Vanaf 2026 gaat ie in de steigers. Janko: ,,De boog aan de westkant, die uit 1990 stamt, gaat als eerste weg. Na de renovatie zal hij er op de plek van de oude boog weer honderd jaar tegenaan kunnen. Het oude deel uit 1965 is afgeschreven en wordt vervangen door een nieuwe boog. We hopen dat de oude brug na een opknapbeurt elders een nieuwe functie kan krijgen.”
Tot die tijd zullen geregeld extra inspectierondjes worden gemaakt in de betonnen kolos die de linker- en rechteroever van de Nieuwe Maas verbindt. Dat gebeurt deels met wagentjes die onder het wegdek hangen. ,,We kunnen van onderaf inspecteren.” Via sluiproutes in de gigantische kelders hoppen Johannes en Janko door de pilaren. Af en toe een stukje met de lift om uiteindelijk via een deur bij het wegdek uit te komen. ,,Er zijn vele wegen die naar Rome leiden,” lacht Johannes.
Binnenkort komt het grote werk aan de Spijkenisserbrug eraan. ,,Er zijn meer bruggen die in de jaren vijftig en zestig zijn gebouwd. Met de leeftijd komen de gebreken en komt renovatie of vervanging in zicht. Voor de komende jaren staat er veel op stapel.”
Ter land, ter zee en te water… Er is weinig waar Coördinerend Wegverkeersleider Lucia van Utrecht géén vat op heeft. ,,Ik ben een kind van schippers en had mijn eerste baantje op de brug van Alblasserdam. Ik heb alle kanten gezien.”
Ze was de eerste vrouwelijke tunneloperator van Zuid-Holland en de eerste die geen onderhoud hoefde te plegen, zegt ze. ,,De mannen moesten dat wel. Maar ik heb met hun gereedschapskist achter ze aan gesjouwd, hoor.”
Opgegroeid met drie oudere broers was ze niet van het kinderachtige. Ze zat op het schippersinternaat in Maastricht, voer in de schoolvakanties met haar ouders mee op het schip dat vooral cement vervoerde en hielp een handje als er onderhoud moest worden gedaan. ,,Dus dat water, dat blijft altijd trekken.”
Er is niet veel dat ze in haar 33-jarige carrière op en om het water niet voorbij heeft zien komen. Begonnen als vakantiehulpje op de brug stapte ze over naar de zondagsbediening. ,,Toen kwam de vraag: wil je misschien nóg een bruggetje doen? Tuurlijk! Nachtdiensten? Ook geen probleem. Ik werd naar de Spijkenisserbrug gestuurd, toen volgde de Van Brienenoordbrug. De enige twee waar ik niet als brugwachter op heb gezeten, zijn de Calandbrug en Giessenbrug in Rotterdam. Bruggen, tunnels, ik heb ze bijna allemaal gezien en bediend.”
Het is haar lef en doorzettingsvermogen, denkt Lucia, die haar zover heeft gebracht dat ze nu degene is die aan de knoppen van de centrale desk zit in de verkeerscentrale. In die functie is ze diegene die iedereen begeleidt en ondersteunt, de zware beslissingen neemt en de helikoperview houdt. ,,Als ze zeggen dat ik iets niet kan, dan ga ik er juist voor.”
Haar telefoon rinkelt aan de lopende band. ,,Verkeerscentrale met Lucia, goedemorgen… Wat kan ik voor jou doen? Ah, A12, links rijstrookje 1… Gaan we regelen!”
Over wat het leuk maakt: ,,Geen dag is hetzelfde. Vanmorgen was het even aanpoten met een ongeval. Daar zijn de collega’s drie uur mee bezig geweest.” Haar functie brengt de verantwoordelijkheid met zich mee om knopen door te hakken. Zo besloot zij tijdens de heftige storm van 18 januari om onder meer de A12 af te sluiten. ,,Als mijn mensen tegen mij zeggen zich buiten niet meer veilig voelen, dan zegt mij dat genoeg. We hebben die dag geen persoonlijke ongelukken gehad, dat is het afkloppen waard. Veiligheid gaat voor alles. Op deze stoel moet je die voelsprieten hebben en die beslissingen durven nemen. Soms is het even spannend, zoals in het geval van een aanvaring.”
Hands on en brandjes blussen, vat ze samen. ,,Problemen oplossen, daar zijn we met elkaar goed in. Hé mensen, hoe gaan we dit aanpakken? Incidenteel, als de noodzaak er is, ga ik zelf ook nog achter de schermen zitten om een tunnel te bedienen.”
Sinds 2009 heeft ze de rol van coördinator, de spin in het web. Ze traint tevens nieuwkomers en is studiebegeleider. Het leven op en om het water en de weg, daar hoef je Lucia niks over te vertellen. Het blijft een mooie job, zegt ze: ,,Er staat veel te gebeuren. De komende jaren staat de boel hier op stelten met alle aangekondigde werkzaamheden. Daarom is er veel overleg. Wat komt eraan, welke tunnels gaan dicht, welke bruggen krijgen onderhoud? ALS CVWL ben je overal bij.”
Nautisch verkeersleider Rolph Herks voelt zich op en rond het water als de spreekwoordelijke vis. Hij begeleidt naast het dagelijkse werk grootschalige evenementen, draait als Officier van Dienst mee in de calamiteitenorganisatie en is ook nog één van de de ‘Twitter spokesmen‘. Zoals hij zelf zegt: ,,Mijn hart ligt echt bij de scheepvaart.”
Weleens een vrolijke tweet op X over het werk van Rijkswaterstaat voorbij zien komen? Tien tegen één dat Rolph Herks – @VLW Rolph – deze heeft gepost. ,,Ik vind het leuk om te vertellen over ons werk en over onze mooie organisatie die dit jaar 225 jaar bestaat.”
De nautisch verkeersleider van de regionale Verkeerscentrale in Dordrecht, tevens coach voor de landelijke opleiding en calamiteitenexpert, is zo ongeveer ‘Mister RWS’ met alles wat hij doet. Zijn belangrijkste job samen met de 25 anders collega’s op de Verkeerspost, is zorgen voor vlotte en veilige scheepvaart. Dat doen ze door het verkeer op het water te begeleiden. De post zit aan de rivier, dus zitten ze hier met hun neus op het drukst bevaren stukje Nederland. ,,Vrachtschepen, waterbussen, zeilboten en andere recreatievaart: alles manoeuvreert en passeert in deze wateren. Jaarlijks zien we zo’n 150.000 scheepvaartbewegingen op dit kruispunt. Het is hier net de A16 maar dan op het water. Dus ja, er gebeurt veel.”
Het beheersgebied van de nautisch operators strekt zich vanaf Stellendam tot ver in Zuid-Holland uit. Die druk bevaren wateren zijn onder meer Dordtsche Kil, de Noord, Beneden Merwede, Nieuwe Merwede, Hollndsch Diep, Nieuwe Maas en de Lek. Rolph: ,,Wij zijn een verlengstuk van het Rotterdamse. De scheiding ligt ter hoogte van Bolnes.”
Voor bijzondere manoeuvres zijn schippers verplicht zich te melden bij de post van Rijkswaterstaat. ,,Ze geven aan wie ze zijn, waar ze zijn en wat ze gaan doen. Dan geven wij het actuele verkeersbeeld mee. Als verkeersleider verplaatsen we ons continu in die schipper. Dus wat is voor diegene nu de meest relevante goede informatie?” Ze staan in verband met de bediening van de bruggen in het gebied ook voortdurend in contact met de Verkeersmanagement Centrale in Rhoon.
,,Situatie inschatten, afwegingen maken, de schipper inlichten… Kijk hier op het scherm, stel dat dit schip de Kil ingaat en dit tweede schip ook richting de kruising manoeuvreert, dan zouden ze daar gelijktijdig kunnen aankomen. Volgens de regels moet één van de twee wijken of moet er een passeerafspraak worden gemaakt. Je kunt onze rol hierin wel zien als de intermediair. Zoals ik al zei: veilige scheepvaart, het voorkomen van aanvaringen door duidelijke communicatie, is waar we het voor doen. Een schade kan in de miljoenen euro’s lopen, maar denk ook aan de gevolgen die een ongeval voor de omgeving kan hebben als een schip met gevaarlijke stoffen erbij betrokken is. We zitten hier bovenop de Drechttunnel waar dagelijks 200.000 auto’s doorheen gaan.“
Een enorm zeeschip dat technische problemen krijgt en daardoor in de oever belandt, het zijn dingen die gebeuren en om actie roepen. Een bijna-aanvaring tussen een afvarende coaster en een zeilbootje, ook voorbij gekomen. ,,Op jaarbasis zien we zo’n duizend incidenten, dat zijn er circa drie per dag. Dat is gelukkig niet allemaal even heftig, want het gaat ook over een koelkast die in het water drijft en moet worden geborgen.”
Dat hij vandaag in uniform is, betekent dat Rolph als Officier van Dienst piket draait voor de calamiteitenorganisatie. ,,Je bent de hele week oproepbaar en bereikbaar. Bijvoorbeeld voor een calamiteit als recent de grote brand bij AVR. Dan zijn we mede het aanspreekpunt voor de hulpdiensten. Ergens brand aan boord, ook dan gaan we eropaf.”
Na 25 jaar Rijkswaterstaat – ‘En ik var hier al sinds mijn 12de’ – kent hij het gebied op zijn duimpje. De verschillende dimensies in zijn werk maken elke dag mooi. ,,Of ik nu het nautisch draaiboek mag maken voor grootschalige evenementen, zoals het bezoek van de koninklijke familie aan Dordrecht, of dat we een dag van storm en mist hebben, ik geniet van alles.”
In de verkeerscentrale in Rhoon behoren nautisch operators Rob Herbig en Richard Huizer tot het ‘natte’ team. Het zijn de mensen die op afstand bruggen bedienen en de veiligheid in het oog houden.
Ze zijn wel wat gewend hier. Want je kunt het nog zo goed plannen, als iemand besluit om op het laatste moment onder de slagboom door te piepen, een auto in de brand vliegt of de complete schaapskudde van Rotterdam over de Van Brienenoordbrug stiefelt, dan wordt alles anders. ,,Je kan het zo gek niet bedenken of het gebeurt,” zeggen Richard Huizer en Rob Herbig, met respectievelijk dertien en tien jaar op de teller als operator.
Dynamiek is misschien het woord dat het beste past bij hun job, al zijn er ook de stille momenten in de diensten. ,,’s Zomers is er veel pleziervaart waarvoor de bruggen vaak opengaan. Dan is het voor de afwisseling lekker om de dag erna de Botlekbrug te hebben.” Zeilers moeten daar standaard wachten op de voor de brug afgesproken openingstijden. ,,De Spijkenisserbrug bijvoorbeeld gaat in spitstijd nooit open voor pleziervaart, dat is zo afgesproken met de omgeving. Voor de containervaart gelden andere regels. Dat gaat op aanbod. We bedienen drie 24-uurs bruggen – Caland, Botlek en Spijkenisse – die voor de zeevaart te allen tijde gedraaid worden.”
Een zeeschip dat eraan komt, dat betekent gespitst zijn. Waarop? ,,Je hoort weleens de klacht dat de slagbomen al zolang van tevoren naar beneden gaan. Dat heeft een reden en die is dat zo’n enorm schip een zeer lange remweg heeft als er iets gebeurt. Op het moment dat ie niet meer kan stoppen, moet zeker zijn dat de brug bovenin is en er doorgang kan plaatsvinden.”
Ze zien alles op hun blokken van schermen. ,,Ja ja, Big Brother is watching you…” Ze zien iemand aan komen wandelen op de brug, even verderop is een fietser in aantocht. Als operators staan zij via de marifoon in verbinding met de schippers. ,,Als ze de Nieuwe Waterweg opdraaien, beginnen ze zich doorgaans al te melden. Daarop kunnen wij anticiperen.” Schouwen heet de inspectie van de betreffende brug waarop wordt afgestevend. Bij de eerste schouw wordt gekeken of de brug leegloopt zodat het beweegbare deel vrij komt te liggen. Bij de volgende schouw volgt nogmaals een check. ,,Er zijn altijd mensen die niet willen wachten. Of je ziet bijvoorbeeld een fotograaf die zo in zijn werk opgaat dat ie de waarschuwingssignalen niet oppikt. Dan gaan we omroepen. Wil de persoon die op de brug staat…“
Tijdens hun dienst is het continu schakelen met de collega’s van ‘droog’, het wegverkeer, die aan de andere kant van de zaal zitten. ,,Als er op één van de elf bruggen die wij bedienen iets gebeurt dan heeft dat altijd een kettingreactie. Met één druk op de knop informeren wij het Havenbedrijf en/of de nautische verkeerscentrale in Dordrecht die via het open marifoonkanaal direct alle scheepvaartverkeer in de buurt op de hoogte brengt, terwijl onze buren zich over het verkeer op de weg buigen. Omleidingsroutes instellen, waarschuwingen op de verkeersborden voor automobilisten, openbaar vervoer: er komt een heel proces op gang.”
Af en toe zijn ze ook weer even de ouderwetse ‘brugwachter’ op locatie, bijvoorbeeld als de grote Van Brienenoordbrug scheepvaartverkeer moet doorlaten. ,,Dat moet op locatie gebeuren. Je gaat altijd als een team met twee monteurs. Want als er iets hapert en de brug niet wil sluiten, dan kun je je het verkeersinfarct wel voorstellen.”
Maar eigenlijk maken ze, zeggen Rob en Richard, vooral leuke dingen mee. ,,We hebben de Tour de France voorbij zien komen, de bouw van de Botlekbrug meegemaakt: saai is het nooit.”
—
Dit is een artikel uit Rotterdam Insight #12. Het volledige magazine is hier te lezen.
