Anka Gajentaan: “Digitalisering en AI in Nederland gaan te traag”

Tekst: Debora Plomp | Beeld: Randstad Digital

Voorspellen

De opmars van AI dwingt bedrijven meer, beter en sneller te digitaliseren. AI wordt wereldwijd ingezet om processen te versnellen, kosten te verlagen en efficiënter te werken. Dit is uiteraard cruciaal voor de havensector waar tijd en precisie allesbepalend zijn. Anka Gajentaan vat het voordeel van AI simpel samen: “AI kan helpen om voorspellingen te doen en te creëren op basis van historische data.”

Bedrijven die al gebruikmaken van AI, rapporteren positieve resultaten. Toch worstelen veel bedrijven met het opschalen van deze technologie. Twee problemen springen daarbij in het oog, benadrukt Gajentaan: een tekort aan getraind IT- en AI-talent en een gebrekkige digitale infrastructuur.

AI-wetgeving

De Rotterdamse haven heeft weliswaar een sterke reputatie, maar zonder digitale vooruitgang loopt het risico om ingehaald te worden door concurrenten. “Als je niet volop inzet op digitalisering, dan ga je jezelf enorm achterstellen ten opzichte van andere havens in de wereld. Europa heeft momenteel een achterstand als het om AI gaat, vooral vergeleken met de VS en China. En dat is best zorgwekkend.”

Maar er zitten volgens Anka ook voordelen aan wetgeving. Europa wil AI veiliger en transparanter maken. “Laten we eerlijk zijn: als we straks allemaal afhankelijk zijn van AI, wil je ook niet dat die systemen zomaar zonder toezicht hun gang kunnen gaan. Het draait om balans, en die proberen we hier te vinden.”

Want een groot probleem is volgens Anka de data. “Wat we nodig hebben, is meer Europese data. Dan kunnen we AI ontwikkelen die beter aansluit bij onze cultuur, economie en waarden. En we houden de controle over hoe die technologie wordt gebruikt en kunnen we zelfs wereldwijd een voorbeeld stellen.”

Geen reden voor stilstand

Er zijn nog andere obstakels, zoals het gebrek aan lokale AI-experts en veel bedrijven missen een robuuste digitale infrastructuur. Maar deze uitdagingen zijn geen reden voor stilstand. Bedrijven moeten niet afwachten, maar actie ondernemen, vindt Anka. “Het is mogelijk om de digitale infrastructuur te versterken en te investeren in internationale samenwerking om het tekort aan AI-talent op te vangen. Ondertussen moeten we ook eigen talent opleiden. Maar dat kost meer tijd.” 

Om ook in Nederland een eigen fundament aan digitale kennis op te bouwen, is het nodig het IT-vak aantrekkelijker te maken. “Het imago van IT als suf en ingewikkeld moet op de schop”, stelt Anka, die zelf is opgeleid als IT-er. “Laat zien hoe spannend en lonend het vak is. Ons onderwijssysteem speelt een cruciale rol. Jongeren maken nu te vroeg hun profielkeuze, wat latere beroepskeuze kan beperken. Opleiden en trainen, van kinderen, scholieren, studenten, maar ook werkende IT’ers, moet altijd gepaard gaan met doen. Deze ‘mbo-aanpak’ is mijn gouden regel die leren effectiever en veel leuker maakt.”

Anka noemt India als voorbeeld, een land dat enorm heeft geïnvesteerd in IT-onderwijs en nu wereldwijd koploper is in digitale dienstverlening. “Veel van het IT-werk kan op afstand worden uitgevoerd, wat betekent dat Nederlandse bedrijven de voordelen van internationaal talent kunnen benutten. Dit opent een wereld aan mogelijkheden, zonder dat Nederlands als voertaal een barrière hoeft te zijn.”

Daarbij vindt Anka het belangrijk dat bedrijven hun strategische regie over digitalisering niet uit handen geven. “Regie over strategie en verandertrajecten moet altijd bij het management van het bedrijf zelf liggen. Dit betekent dat de focus op innovatie en digitale vooruitgang vanuit de kern van het bedrijf moet komen, ondersteund door IT-specialisten die de uitvoering in goede banen leiden.”

AI voor grote én kleine bedrijven

Een veelgehoorde misvatting is dat AI alleen voor grote bedrijven is weggelegd. “Kleine bedrijven kunnen juist ook profiteren van standaardoplossingen die al AI-functionaliteiten bevatten, zoals planningssoftware of klantenservice-applicaties”, legt Anka uit. “Voor veel kleinere spelers in de haven betekent dit dat ze kunnen kiezen voor gebruiksvriendelijke AI-oplossingen, zonder zelf dure specialisten aan te nemen.”

Anka maakt duidelijk dat de vraag niet langer is óf bedrijven moeten meedoen met de digitale transformatie, maar hoe snel ze kunnen bijbenen. “Vergelijk het met de opkomst van mobiele telefoons: iedereen gebruikt ze, elk nieuw model bevat nog meer AI  – het is er gewoon. De enige vraag die bedrijven zich nu moeten stellen, is hoe ze deze technologieën maximaal kunnen benutten.”

Oplossing arbeidskrapte

AI biedt een breed scala aan voordelen, van snellere processen tot besparingen op personeel. En dat is hard nodig in een tijd van arbeidskrapte. Anka: “De Rotterdamse haven heeft duizenden extra arbeidskrachten nodig, en hoewel AI deze tekorten niet volledig zal oplossen, kan het wel een deel van de oplossing zijn. Denk ook aan eenvoudige processen die volledig geautomatiseerd kunnen worden, zoals het opnemen en uitwerken van gesprekken of het opstellen en vergelijken van contracten. Hierdoor kunnen bedrijven efficiënter werken en meer focussen op de taken die echt menselijke interactie vereisen. Dat zijn ook vaak de leuke onderdelen van een functie.”

De toekomst is digitaal

Digitalisering is een must. AI is geen hype, maar juist een kans om Nederland naar nieuwe hoogten te brengen. Anka wint er geen doekjes om: “Het is vijf voor twaalf! Ik roep alle leiders van Nederland op goed na te denken hoe zij met digitalisering hun bedrijf kunnen verbeteren.” Anka glimlacht: “Leg deze vraag ook gerust voor aan ChatGPT voor de nodige inspiratie. Kies uit een tsunami aan opties wat de meeste impact zal hebben. Schakel dan een talentgerichte IT-partner bij, die met daadkracht én snelheid kan implementeren. Maar houdt te allen tijde zelf de regie over de strategie.”