De Rotterdamse haven: een wereld van onvoorstelbare grootsheid. Een plek waar containers de horizon vullen, gigantische schepen en kranen constant in beweging zijn en het geluid van industrie nooit echt stilvalt. wat voor anderen enkel beton en staal is, ziet beeldend kunstenaar Eveline Visser iets anders. Iets menselijks. Iets wat ze zelfs ‘gezellig’ noemt. En welke rol speelt het contrast tussen oorlog en vrede in haar werk?
Tekst: Debora Plomp
Eline Visser is een beeldend kunstenaar met havenbloed. Haar werk, dat vaak balanceert tussen monumentaal en intiem, hangt in galeries en musea. Eind 2025 zijn haar schilderijen en werken te zien bij kunstinstelling Brutus in het M4H-gebied en in haar boek dat daar in december gepresenteerd wordt. Een terugkerend thema? De Rotterdamse haven en de Maasvlakte.
Kranenkabaal
“Ik ben een echte Rotterdammer”, vertelt Eveline. “Geboren en getogen. Mijn vader was reclametekenaar en werkte veel voor havenbedrijven en rederijen. Dus de haven zat er al vroeg in.” Haar vroegste havenherinnering? Eveline hoeft er niet lang over na te denken. “Het waren de jaren vijftig. We woonden achter de Westzeedijk. De haven was de achtergrond bij ons leven. Ik herinner me het kabaal van kranen, het getoeter van schepen: de soundtrack van mijn jeugd. En de geur – ja, die geur van olie en touw, die vergeet ik nooit.”
Ze zag de haven veranderen. “Vroeger was het vol leven. Je had havenkroegen, stukgoed – we sneden zakken open en aten de nootjes, mensen overal. Nu is het anders.” Vanuit Hoek van Holland, waar ze vaak met haar ouders kwam, zag ze de Maasvlakte verrijzen. “De Maasvlakte is immens en indrukwekkend, veel is geautomatiseerd. Er zit geen verhouding meer in. Alles is groter dan groot. En neem de bergen met ijzerertsen en kolen. Bijna buitenaards. Dat intrigeert me.”
Als ze één plek moet kiezen die haar als kunstenaar het meest inspireert, is het zonder twijfel de Maasvlakte. “De schaal, het contrast tussen industrie en natuur. De herten die tussen de kranen lopen, die eindeloze vlakte. Het voelt als het einde van de wereld.’
Atoompaddenstoelen
En toen zag Eveline het promotiefilmpje over H2 Fifty Rotterdam. Het project speelt een sleutelrol in de waterstofvisie van het Havenbedrijf Rotterdam, en in het verduurzamen van de bp Raffinaderij Rotterdam en andere industrieën met hoge emissies. Eveline: “Het leek alsof het paradijs werd gebouwd, zo glossy en hoopvol neergezet. Maar de realiteit is anders. Het project komt niet van de grond. Ik heb daar een kunstproject van gemaakt. Het is een vraagstuk: wat wordt er beloofd en wat komt er echt? “Zoals het in het boek ‘De schilders van Rotterdam’ uit 2024 mooi is verwoord: ‘Atoombommen die op paddenstoelen lijken, het is Rotterdam bespaard gebleven. Maar de schrik zit er goed in. Op de Maasvlakte wordt een grote waterstoffabriek gebouwd: het begin van schone energie of een duivelse uitvinding?’
Als Eveline de haven in één kunstwerk zou moeten vangen, hoe zou dat eruitzien? Een groot schip, zonder twijfel. “Toevallig ben ik daar juist mee bezig. Het zal een plek krijgen tijdens mijn tentoonstelling in Brutus eind dit jaar. Het is niet zomaar een schip. Op dat schip komt een enorme, ronde tank te staan. Het zal iets hebben van een gigantische moskee zoals ik laatst zag in Instanboel, of een ruimteschip, een wereldbol. Het belooft iets, net als de haven zelf. Toegang tot de rest van de wereld. Altijd groei, altijd groter. Maar wordt het ook echt beter?”
Gezellig
Wat opvalt in gesprek met Eveline is haar veelvuldige keuze voor het woord ‘gezellig’ als ze over de haven spreekt. “Dat klinkt misschien gek, maar ik voel dat zo”, lacht ze. “Ondanks de kolossale schaal, de machines en de digitalisering, blijf ik er de mens zien. Dat contrast vind ik mooi. Hoe de mens zich altijd weer ergens een plek weet te maken, zelfs tussen de grootste constructies.”
Heeft Rotterdam en de haven haar als kunstenaar gevormd? “Absoluut. De stad heeft me geleerd te kijken naar contrasten, naar de mix van beton en leven. De Maasvlakte, de haven – het is een subwereld op zich. Megalomaan, surrealistisch, maar tegelijkertijd heel echt. En altijd in beweging. Net als mijn kunst.”
Haven vol contrasten
In de haven komen werelden samen: handel en industrie, natuur en mens, verleden en toekomst. Maar ook conflict en harmonie. ‘Vrede en veiligheid zijn hier nooit vanzelfsprekend”, stelt Eveline. “De haven is een cruciale plek. Het is een economische motor, maar ook een kwetsbaar doelwit.” De Rotterdamse haven speelt een sleutelrol in geopolitieke spanningen, met schepen vol grondstoffen en goederen die van over de hele wereld komen.
Haar gedachten over oorlog en vrede vinden ook hun weg in haar kunst. Een van haar meest indrukwekkende werken is te zien in het Oorlogsmuseum Overloon, waar haar permanente expositie ‘Hel en Hemel’ de contrasten tussen vernietiging en hoop laat zien. Geïnspireerd door Dante’s Inferno, toont ze hoe oorlog en vrede naast elkaar kunnen bestaan.
“Wat ik vooral wil laten zien, is de veerkracht van mensen. Zelfs in de hardste omstandigheden, en welke keuze ze ook maken, ze vinden een manier om door te gaan, om te leven, om samen te komen. Dat is waar mijn kunst over gaat.”
Altijd oorlog
Hoe heeft Eveline haar jeugd in de jaren na de Tweede Wereldoorlog ervaren? “Ik heb nooit het gevoel gehad dat écht voorbij was. Dat klinkt misschien gek, want mijn jeugd was gezellig en onbezorgd. Maar de oorlog was er nog steeds, op de achtergrond.” In Hoek van Holland, waar ze met haar familie vaak verbleef, was de overgang naar vrede niet zwart-wit. Het gebied was een transitkamp, een strategisch knooppunt waar de Engelsen lange tijd aanwezig bleven. “Ze liepen er tot in de jaren zeventig nog in uniform rond. En toen kwamen de Amerikanen, met hun radarinstallaties om de Russen in de gaten te houden. De Koude Oorlog nam het snel over van de Tweede Wereldoorlog.” Voor Eline betekent vrede niet simpelweg de afwezigheid van oorlog. “Het gaat om geluk. Geluk is soms zo klein en daardoor zo groot.”
Geldt dat ook voor werkgeluk? Voor Eline Visser is kunst niet simpelweg het uitvoeren van een plan, maar een voortdurend proces van zoeken, voelen en aanpassen. “Ik begin meestal met een ontwerp, maar het duurt vaak lang voordat alles echt op zijn plek valt.” Dit onvoorspelbare creatieve pad fascineert haar. “Waarom wist ik dit niet eerder? Waarom bestaat er geen recept voor?” Als dan alles samenkomt, ontstaat er iets magisch. “Dan is het er ineens – en dat geeft een ongelooflijk gevoel van geluk.”
50 jaar kunstenaarschap
Momenteel is Eveline druk met het samenstellen van haar nieuwste boek. De 300 pagina’s geven een overzicht van haar werk van de afgelopen 50 jaar. “We hebben het boek over drie thema’s verdeeld: illusie, oorlog en escapisme.” In het midden bevindt zich als pop-up haar project ‘Dilemma’, een symbolisch kunstwerk over de paradox van het leven, een kleine weergave van het belangrijkste werk uit haar tentoonstelling in het Oorlogsmuseum Overloon. Het belichaamt de worsteling van menselijke keuzes.
“De haven is een plek van verhalen”, besluit Eveline. ‘Soms zijn ze overweldigend groot, soms zijn ze klein en persoonlijk. Maar ze zijn er altijd. En daar haal ik mijn inspiratie uit. Als kunstenaar ben ik ook een storyteller. En met de nadruk op positiviteit.”
