Kunstmuseum Fenix: Historische kade bomvol verhalen

Als er één plek in Rotterdam is die knettert van de verhalen, dan is het de ‘zakdoekjeskade’. Niet verwonderlijk dat juist hier het splinternieuwe kunstmuseum Fenix te vinden is dat vertrek en aankomst tot thema heeft verheven.

Wereldplek natuurlijk, zo pal tegenover Hotel New York, het voormalige hoofdkantoor van de Holland Amerika Lijn op de Wilhelminapier. Vanuit hier zagen ze lange tijd mensen met hun hebben en houwen vertrekken richting VS, Canada, Australië of elders, allemaal op zoek naar een nieuwe toekomst. Vandaar de geplengde tranen en zakdoekjes op deze Pier of Tears, zoals de kade vroeger bekendstond. Even zo goed hebben mensen van de andere kant van de wereld hier voet op Nederlandse bodem gezet.

De Stichting Droom en Daad financierde de komst van het nieuwe museum in de gerestaureerde Fenixloods. De stichting is van de familie Van der Vorm die met de Holland Amerika Lijn (HAL) fortuin maakte. Onder leiding van directeur Wim Pijbes – ex-directeur Kunsthal en Rijksmuseum – van Droom en Daad werd gewerkt aan de invulling van wat het allereerste migratiemuseum ter wereld heet.

Blikvanger op de voormalige San Franciscoloods uit 1923 – met zijn 260 meter lengte ooit ’s werelds grootste op- en overslagloods – is al vanuit de verte de Tornado, een ontwerp van het Chinese MAD Architects. Glimmend roestvrijstaal dat zich in de vorm van een dubbel gedraaide trap vanaf de entreehal een weg kronkelt naar het dak. Dertig meter omhoog, maar dan heb je ook wat. Geweldig uitzicht rondom vanaf daar op de stad, rivier en haven.

Maar waar het echt om draait, zijn natuurlijk de talloze verhalen van mensen die hier zijn vertrokken of aangekomen. Doe in het Kofferdoolhof de audiotour en luister naar het relaas van een man die naar Canada ging. Of zij die na een lange reis aankwam in de havenstad en is gebleven. Een paar duizend oude en recentere koffers liggen er, allemaal ooit toebehorend aan iemand die de grote reis ondernam.

Boven op de tentoonstellingsvloer gaan de verhalen verder. Zoals de story van Willem de Kooning, de Rotterdammer die per schip naar New York ging om daar wereldberoemd kunstenaar te worden. In Fenix hangt één van zijn kunstwerken. De vluchtelingenboot dat een paar jaar geleden aankwam op Lampedusa, vertelt weer een ander migratieverhaal. Je kunt er uren dwalen om kunst te kijken of je te verdiepen in de geschiedenis van migranten. Lees over de slavenplantages op Suriname, de Chinezen die zich op de Kaap vestigden of de Molukse KNIL-militairen die 75 jaar geleden met hun gezinnen naar Nederland werden overgebracht.

Naast museum is Fenix echter ook gewoon een leuke nieuwe plek. Je kunt in het café terecht voor een lekkere koffie of Anatolische sandwich, koop een gelato bij het ijsloket op de hoek van het gebouw of strijk neer in het overdekte Plein, een plek voor de hele wijk waar je een krantje kunt lezen en op sommige dagen kunt aanschuiven voor een maaltijd met de buren.