Het wonderlijke verhaal van Rodney van Heilige Boontjes

Ooit leefde Rodney van den Hengel van diefstallen en inbraken. Hij bracht jaren door in de gevangenis. Totdat hem een wonder overkwam. Rodney beterde zijn leven en zette ‘Heilige Boontjes’ op: een koffiezaak gerund door ex-gedetineerden. Nu, tien jaar later, is zijn grandcafé de hipste van Rotterdam. ‘We schenken 50 miljoen kopjes koffie per jaar. Maar nog veel belangrijker is dat we heel veel mensen met een randje een toekomst hebben gegeven. Ik ben zo trots als een aap met zeven staarten.’

Al op jonge leeftijd raakte jij op het verkeerde pad. Hoe is dat precies gegaan?

‘Ik ben altijd een boefje geweest. Nu noemen ze het ADHD, maar in mijn tijd was ik gewoon druk en irritant. Ik zocht als klein jochie altijd de grenzen op. Toen mijn vader plotseling het gezin verliet, ging het verkeerd. Ik zag het leed en het verdriet van mijn moeder. En tegelijk was ik heel boos op die ouwe. Ik miste een vader in mijn leven die me sturing gaf. Mijn moeder kon het allemaal niet aan. Amper 10 jaar was ik toen ik al met winkeldiefstalletjes begon. Ik griste van alles uit de supermarkt mee; van sigaretten tot flesjes drank. Het ging van kwaad tot erger. Op de middelbare school kwam ik in aanraking met drugs. Het begon met een blowtje en al snel raakte ik verslingerd aan de heroïne. Om die troep te bekostigen, ben ik het echte boevenpad op gegaan. Ik pleegde inbraken, stal auto’s, zette kraken… alles om maar aan de dope te komen. Er zat geen rem meer op. Tja, toen zat ik regelmatig in het ‘staatshotel’. Ik heb zo’n beetje alle gevangenissen van binnen gezien. En als ik vrij kwam, leefde ik als een dakloze. Ik sliep bij vrienden en in kraakpanden. Maar dat duurde nooit heel lang. Want ik werd al snel weer gepakt en achter de tralies gegooid.’

Wanneer kwam de ommekeer in jouw leven?

‘Dat is een wonderlijk verhaal. Ik zat vast toen ik het bericht kreeg dat mijn moeder een hartaanval had gehad. Ze lag kantje boord. Ik dacht bij mezelf: kijk nou eens wat ik mijn arme moeder allemaal heb aangedaan. Ik keek naar boven en vroeg: ‘Als u mijn moedertje in leven houdt, dan ga ik mijn leven beteren’. Toen ik uit de bak kwam, heb ik het over een andere boeg gegooid. Ik ging eerlijk leven. Maar ik merkte ook hoe moeilijk het was om als ex-gedetineerde aan een baan te komen. Ik kreeg overal nee te horen. Ik besloot om dan maar iets voor mezelf te beginnen. Uiteindelijk ontmoette ik Marco, een politieagent uit de wijk. Hij zag dat ik goed kon opschieten met de jongens van de straat. Dat ik hun taal sprak. Marco vroeg me of ik, samen met hem, een koffietentje wilde opzetten. Nou, ik moet heel eerlijk zeggen: ik had net zoveel verstand van koffie als een koe van spruitjes plukken. En toch sprak het idee mij wel aan. Ik had één voorwaarde: ik wilde die koffiehut dan wel met ex-gedetineerden runnen. De rest is geschiedenis. Op alle politiebureaus in Nederland wordt onze koffie inmiddels geschonken. Maar ook bij bedrijven, gemeentelijke instanties en veel sportverenigingen. Ook liggen we met onze koffie in de winkels. We schenken nu 50 miljoen kopjes koffie per jaar. Dat is toch ongelofelijk?! Maar het allerbelangrijkste is dat we heel veel mensen met een randje een toekomst hebben mogen geven. Dat zijn allang niet meer alleen ex-gedetineerden, maar ook voormalig daklozen, straatjongeren, mensen met autisme. Noem maar op…’

De naam van de koffiezaak Heilige Boontjes is briljant verzonnen. Hoe ben je daarop gekomen? ‘Weet je, als het leven je even niet makkelijk af gaat, dan is humor een overlevingsinstrument. Humor houdt mensen op de been. Dus al onze activiteiten hebben een knipoog naar het boefje dat we ooit waren. We hebben een zeepmerk dat heet ‘Was je handen in onschuld’. Ons hotel, in het cellencomplex op de bovenste verdieping van het oude politiebureau aan het Eendrachtsplein, heet ‘Penthouse Prison’. En de muziekstudio die we onlangs hebben geopend, heet ‘Beyond The Bars’ – ‘Voorbij De Tralies’. Die humor is belangrijk. Er moet zeker ook gelachen worden.’

Wat gebeurt er met mensen als ze aan de slag gaan bij Heilige Boontjes?

‘Hier gebeuren de mooiste dingen. Ik zie mensen met een lege blik in de ogen binnenkomen. Binnen mum van tijd zie je hun zelfvertrouwen en zelfrespect groeien. Kijk, het gaat om mensen die vaak een beetje pech hebben gehad in het leven. Mensen met een randje. Maar laten we eerlijk zijn; iedereen heeft toch een randje? Ik zeg weleens: ‘Als je één persoon benadeelt, dan word je een crimineel genoemd. Maar benadeel je 300.000 mensen, dan noemen ze je een politicus’. We moeten af van de stigma’s. We leven in een rare tijd. Er hebben nog nooit zoveel Rotterdammers in armoede geleefd als nu. We werken samen met Dirk Slabbekoorne van de Jumbo in Delfshaven. Hij betrapt soms mensen die winkeldief worden genoemd, omdat ze groenten, wat fruit en een stukje vlees in hun wagentje verstopten zonder die af te rekenen. Maar als je het zo’n dame vraagt, dan blijkt het vaak een alleenstaande moeder die gewoon niet kan rondkomen en uit pure wanhoop de noodzakelijke boodschappen steelt om haar kinderen te eten te kunnen geven. Dat zet zo’n diefstal in een heel ander daglicht. Daar houden Dirk van de Jumbo en ook wij rekening mee. Deze mensen laten we niet oppakken, maar bieden we een baan aan. Onbekend maakt onbemind, zeggen ze. Soms zijn de dingen niet, zoals ze lijken.

In onze samenleving is het hard nodig dat we wat meer begrip voor elkaar krijgen. Hier bij Heilige Boontjes gebeuren magische dingen. Een jongen kwam hier laatst dakloos en radeloos binnen. Hij stond aan de zijlijn van de maatschappij. Nu heeft hij een baan en een huisje. Hoe mooi is dat? We hebben ook twee mensen die hier straalverliefd zijn geworden op elkaar en inmiddels al drie jaar gelukkig getrouwd zijn. Dat is toch kicken? En ik ben ook onwijs trots op onze barista Dave. Hij was ooit drugssmokkelaar. Hij heeft zijn straf daarvoor uitgezeten. Hij is bij ons gekomen en gaat nu als een raket. Hij heeft net een prachtig boek geschreven: Smokkelwaarheden. Trotser kun je me niet maken.’

Heilige Boontjes is als MVO-project een begrip in Rotterdam en ver daarbuiten. Wat is eigenlijk jouw droom?

‘Ik leef nu mijn droom. Ik ben elke dag bezig met de leukste mensen. Ik zit als voormalig straatschoffie met grote investeerders aan tafel. Voor ons 10-jarig bestaan kwam de burgemeester uit zichzelf het feestje meevieren. Dat is toch helemaal te gek?! Het mooie van Heilige Boontjes is dat iedereen elkaar hier ontmoet. Jan de Arbeider zit hier gezellig een kop koffie te drinken, naast een advocaat of een notaris. Iedereen is hier gelijk. Dat is de kracht van ons koffieconcept.’

Je leeft je droom al, zeg je. Maar als ondernemer zul je toch wel ambities hebben?

‘Natuurlijk heb ik ambities. We zijn niet zo lang geleden naar Oost-Afrika geweest. Daar hebben we met lokale koffieboeren gesproken om een nieuw, eerlijk koffiemerk op de markt te brengen: Hier en Daar. Het is koffie waarvoor de boeren in Rwanda, Oeganda en Burundi een eerlijke prijs krijgen. Ook wordt de koffie duurzaam verbouwd. Ik hoop dat dit een groot succes wordt. Niemand bij Heilige Boontjes hoeft rijk te worden van wat we doen. We willen de wereld gewoon een beetje mooier en eerlijker maken. That’s it! We hoeven ook geen 85 filialen op te zetten. Het gaat niet om de omvang, het gaat erom dat wat we doen, dat we dat goed doen.’

Wij kennen elkaar nog van de tijd dat jij verslaafd was. Ik was in die jaren de hoofdredacteur van de daklozenkrant. Heb je enig idee hoe trots ik op jou ben?

‘Haha, dat is wederzijds, ouwe dibbes. Weet je, mijn credo is: een leven dat je besteedt aan een ander, is een waardevol leven. Zo sta jij er ook in. Dat maakt ons bijzondere vogels. Ik probeer, net als jij, de impact van onze activiteiten zo groot mogelijk te laten zijn. Neem nou onze nieuwe studio. We brengen rappers bij elkaar. Dat is toch veel beter dan dat ze elkaar naar het leven staan?’

Nog één vraagje: hoe is het afgelopen met je moeder?

‘Jaaa! Ze doet het geweldig. Mijn moedertje Wilhelmina is inmiddels 81. Ze heeft twee nieuwe hartkleppen en gaat als de brandweer. Niemand had het misschien ooit van mij gedacht, maar ik ben een gelovige jongen geworden. Misschien ben ik wel té braaf, hahaha.’